SMED Nedir?

SMED (Single Minute Exchange of Dies), Türkçeye “Tek Dakikada Kalıp Değişimi” olarak çevrilen, bir üretim sürecinde ekipman ve makine değişim sürelerini optimize etmek için kullanılan bir yalın üretim (lean manufacturing) tekniğidir. SMED, Shigeo Shingo tarafından geliştirilmiş ve üretim hatlarında kalıp, alet veya makine ayar değişikliklerinin hızlı bir şekilde yapılmasını sağlamayı amaçlar. Bu teknik, üretim kesintilerini minimize ederek daha kısa sürelerde üretime geri dönülmesini sağlar ve böylece işletmelerin verimliliğini artırır.

SMED’in temel hedefi, değişim sürelerini 10 dakika veya daha kısa bir süreye (tek haneli dakikalar) indirmektir. Üretim süreçlerinde ayar değişiklikleri veya ekipman değişim sürelerinin uzun olması, işletmeler için israf anlamına gelir ve verimliliği olumsuz yönde etkiler. SMED ile bu süreçlerin kısaltılması, üretim hatlarının daha esnek ve verimli olmasını sağlar.

SMED’in Temel Prensipleri

SMED, temel olarak içsel ve dışsal işlemler arasında bir ayrım yaparak çalışır:

• İçsel İşlemler: Makine durduğunda gerçekleştirilen işlemler. Bu işlemler, makine çalışırken yapılamaz, örneğin bir kalıbın çıkarılması veya yeni bir kalıbın yerleştirilmesi gibi.
• Dışsal İşlemler: Makine çalışırken yapılabilecek işlemler. Örneğin, kalıp değiştirme hazırlıkları, gerekli aletlerin toplanması gibi. Bu işlemler, makinenin durmasını beklemeden yapılabilir.

SMED, içsel işlemleri dışsal işlemlere dönüştürerek ayar değişim sürelerini kısaltmayı hedefler. Bunun yanı sıra, hem içsel hem de dışsal işlemlerin optimize edilmesi, işlemlerin daha düzenli ve hızlı yapılmasını sağlar.

SMED’in Uygulama Aşamaları

SMED yönteminin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için dört ana aşama vardır:

1. Mevcut Durum Analizi

İlk adım, mevcut değişim süresinin nasıl işlediğini gözlemlemek ve analiz etmektir. Bu süreçte, tüm işlemler ayrıntılı olarak kaydedilir. İçsel ve dışsal işlemler belirlenir ve hangi adımların ne kadar zaman aldığı hesaplanır.

2. İçsel ve Dışsal İşlemlerin Ayrılması

İçsel işlemler ve dışsal işlemler net bir şekilde ayrılır. SMED’in temel prensibi olan içsel işlemleri dışsal işlemlere dönüştürme bu aşamada devreye girer. Örneğin, makinenin durmasını gerektiren bazı adımların makine çalışırken yapılabilir hale getirilmesi hedeflenir.

3. İçsel İşlemlerin Kısaltılması

İçsel işlemler tamamen dışsal işlemlere dönüştürülemediğinde, bu işlemlerin süresi kısaltılmaya çalışılır. Örneğin, aletlerin hızlı erişilebilir bir yere yerleştirilmesi veya ekipmanların standart hale getirilmesi gibi yöntemlerle işlem süresi azaltılabilir.

4. Sürecin Standardize Edilmesi

SMED’in son aşamasında, iyileştirilen süreçler standardize edilerek tüm çalışanlar tarafından uygulanır hale getirilir. Bu standartlar, eğitimlerle ve belgelerle pekiştirilir, böylece süreçte herhangi bir aksaklık yaşanmaz.

SMED’in Faydaları

SMED, işletmelerin üretim hatlarını optimize etmelerine ve süreç verimliliğini artırmalarına yardımcı olan etkili bir yöntemdir. SMED’in sağladığı başlıca faydalar şunlardır:

1. Daha Kısa Üretim Süreleri

SMED, makine ayar ve kalıp değişim sürelerini önemli ölçüde kısaltır. Bu da üretim hatlarının daha hızlı bir şekilde çalışmaya başlamasını sağlar, böylece daha kısa sürede daha fazla üretim yapılabilir.

2. Daha Az Kesinti ve Bekleme Süresi

Kalıp değişim veya ekipman ayarlama süresinin uzun olması, üretim hattında beklemelere ve kesintilere yol açar. SMED, bu bekleme sürelerini minimuma indirerek üretimin kesintisiz devam etmesini sağlar.

3. Esneklik ve Üretim Planlamasında Kolaylık

SMED sayesinde üretim hattı daha esnek hale gelir. Farklı ürünlerin üretimi sırasında hızlı geçişler yapmak mümkün hale gelir, bu da üretim planlamasında daha fazla esneklik sağlar. Özellikle küçük partili üretimlerde SMED, daha hızlı ve verimli geçişler yapmayı kolaylaştırır.

4. Stok Azaltma

SMED’in uygulanması, daha kısa üretim süreleri ve hızlı geçişler sayesinde aşırı stok birikimini azaltır. Bu da işletmelerin envanter maliyetlerini düşürmelerine yardımcı olur.

5. Yalın Üretime Katkı

SMED, yalın üretim prensiplerinin bir parçası olarak, israfı azaltma ve sürekli iyileştirme hedeflerine ulaşmayı sağlar. Ayar ve değişim sürelerinin azaltılması, işletmenin yalın üretim felsefesi doğrultusunda daha verimli çalışmasına katkıda bulunur.

SMED Uygulama Alanları

SMED, özellikle üretim sektörü için geliştirilmiş bir yöntem olsa da, çeşitli sektörlerde ve farklı süreçlerde uygulanabilir:

• Otomotiv Sanayisi: Kalıp değişim sürelerinin kısaltılması, farklı model araçların üretim hatlarında daha hızlı geçişler yapmayı sağlar.
• Gıda Üretimi: Farklı ürünlerin üretim süreçlerinde hızlı makine ayar değişiklikleri yaparak esneklik sağlar.
• Elektronik Üretimi: Küçük partili üretimlerde SMED, üretim hattının daha esnek ve hızlı olmasını sağlar.
• Ambalaj Sanayisi: Farklı ambalaj türleri veya boyutlarına göre makine ayarlarının hızlıca yapılmasını sağlayarak verimliliği artırır.

SMED ile İlgili Örnek

Örnek: Bir Otomotiv Fabrikasında SMED Uygulaması

Bir otomotiv fabrikasında, farklı model araçlar üretildiğinde, her model için kalıp değişimi yapılması gerekiyordu. Bu değişim işlemleri 90 dakika gibi uzun bir süre alıyordu ve bu da üretimde büyük kesintilere neden oluyordu. SMED tekniği uygulanarak şu adımlar atıldı:

1. Mevcut Durum Analizi: Kalıp değişim süreci adım adım analiz edildi. Hangi adımların içsel, hangilerinin dışsal olduğu belirlendi.
2. İçsel ve Dışsal İşlemlerin Ayrılması: Kalıp değiştirme hazırlıkları, kalıpların taşınması gibi bazı işlemler, makine durdurulmadan yapılabilecek hale getirildi.
3. İçsel İşlemlerin Kısaltılması: Kalıp değiştirme için kullanılan aletler standartlaştırıldı ve kolay erişilebilecek yerlere yerleştirildi. Böylece, kalıp değiştirme süresi kısaltıldı.
4. Sonuç: SMED uygulaması sayesinde kalıp değiştirme süresi 90 dakikadan 15 dakikaya indirildi. Bu da üretimde %50’den fazla bir artış sağladı.

SMED ve Yalın Üretim (Lean Manufacturing)

SMED, yalın üretim (lean manufacturing) felsefesinin önemli bir parçasıdır. Yalın üretim, üretim süreçlerinde israfı azaltmayı ve müşteri taleplerine hızlı bir şekilde yanıt vermeyi hedefler. SMED, üretim süreçlerindeki bekleme sürelerini ve ayar değişimlerinin yol açtığı israfı ortadan kaldırarak yalın üretim hedeflerine ulaşmaya yardımcı olur.

SMED (Single Minute Exchange of Dies), üretim süreçlerindeki ekipman ve ayar değişim sürelerini optimize etmek için kullanılan etkili bir yöntemdir. Bu teknik, üretim hatlarının daha verimli, esnek ve hızlı çalışmasını sağlar. Kalıp değiştirme ve ayar süreçlerinin optimize edilmesi, üretimde kesintileri azaltır ve işletmelerin verimliliğini artırır. SMED, yalın üretim felsefesinin önemli bir aracı olarak, işletmelere sürekli iyileştirme ve israfın azaltılması yolunda büyük katkılar sunar.