Yeni Dönemde Neye Hazır Olmalıyız?
Türkiye’de diyetisyenlerin kendi iş yerlerini açarak serbest meslek icra etmeleri uzun süredir yasal olarak mümkündü. Ancak bu durum, ilk kez detaylı bir şekilde yönetmelikle çerçevelendi. 2023 sonunda yayımlanan “Sağlık Meslek Mensuplarının Serbest Meslek İcrası Hakkında Yönetmelik” ile birlikte diyetisyenler için yeni bir dönem başladı. Bu dönem, sadece bir “muayenehane açma” konusu değil; aynı zamanda hukuki, mesleki, etik ve teknik birçok sorumluluğu da beraberinde getiriyor.
Bu yazıda, yönetmeliği özellikle diyetisyenlerin ihtiyaç duyacağı yönleriyle, sade ve anlaşılır bir dille ele alıyoruz. Hem öğrenci hem de mezun meslektaşlarımız için pratik bir rehber olacak bu içerikte şunlara odaklanacağız:
Kimler merkez açabilir?
Fiziki şartlar ve yerleşim planı nasıl olmalı?
Ruhsat süreci nasıl işler?
Çalışma şekli, yardımcı personel ve kayıt düzeni nasıl olacak?
Yapılması yasak olan işler neler?
Tanıtım kuralları ve denetimler ne şekilde yürür?
1. Merkez Açma Hakkı Kimlere Ait?
Bu yönetmeliğe göre yalnızca:
Türk vatandaşı olan diyetisyenler,
Mesleğini serbest olarak icra etme yetkisine sahip kişiler,
kendi adına bir “Sağlık Meslek Hizmet Birimi” (kısaca: merkez) açabilir.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konu şu:
Tüzel kişilikle yani şirket, dernek, kurum vs. adına merkez açmak yasak. Bu durum, açılacak merkezlerin sadece bireysel meslek icrasına yönelik olmasını ve ticari işletme kimliğinden uzak tutulmasını amaçlıyor.
Ancak bir istisna var:
En fazla üç diyetisyen bir araya gelerek müşterek bir merkez açabilirler. Bu durumda her bir diyetisyen için:
Ayrı bir ruhsat belgesi düzenlenir,
Ayrı uygulama odası bulunmak zorundadır.
Ortak kullanım alanlarının sorumluluğu ise tüm diyetisyenler arasında müşterektir.
2. Fiziki Standartlar Nelerdir?
Kendi iş yerini açmak isteyen diyetisyenler için en belirleyici bölüm burası. Çünkü yönetmelik, merkezlerin fiziksel koşullarını milimetrik detaylarla açıklamış durumda:
Zorunlu alanlar:
Uygulama odası: En az 10 m² ve içinde lavabo bulunmalı.
Bekleme salonu: En az 8 m² olmalı. Eğer birden fazla uygulama odası varsa her oda için +5 m² eklenmeli.
Tuvalet: Engelli kullanımına uygun, el yıkama bölümü olan ve hijyen şartlarına uygun. Kapılar dışa açılmalı ya da sürgülü olmalı.
İklimlendirme: Uygun sıcaklığı sağlayan ısıtma-soğutma sistemi.
Havalandırma ve aydınlatma: Hastaların ve personelin kullandığı tüm alanlar için zorunlu.
Diğer şartlar:
Kullanılacak tüm cihazlar Sağlık Bakanlığı Ürün Takip Sistemi’ne (ÜTS) kayıtlı olmalı.
Ruhsat, diploma ve çalışma belgeleri görünür bir yerde asılı olmalı.
Fiziki ölçülerde %10’a kadar sapmaya izin veriliyor (örneğin 10 m² oda 9 m² olabiliyor ama 8 olamıyor).
3. Ruhsat Süreci Nasıl İşler?
Merkez açmadan önce İl Sağlık Müdürlüğü’ne başvuru yapılması gerekiyor. Başvurular, yönetmelikte belirtilen evraklar (EK-1) ile birlikte teslim edilir.
Süreç şu şekilde işler:
Eksiklik kontrolü: Evraklarda eksiklik varsa 10 gün içinde bildirilir, 30 gün içinde tamamlanmazsa başvuru reddedilir.
Yerinde denetim: Belgeler uygunsa, en geç 30 iş günü içinde komisyon tarafından yerinde denetim yapılır.
Eksiklik varsa yeniden süre verilir: Giderildikten sonra tekrar denetim yapılır.
Uygunluk varsa ruhsat verilir: EK-2’de belirtilen şekilde kişisel ruhsat düzenlenir.
❗ Ruhsat devredilemez.
Merkez başka bir adrese taşınırsa baştan tüm başvuru süreci yapılmalıdır.
4. Çalışma Kuralları ve Yardımcı Personel
Diyetisyenler yalnızca kendi merkezlerinde hizmet sunabilirler. Aynı anda başka bir merkezde ya da sağlık kuruluşunda çalışamazlar.
Yardımcı personel nasıl olmalı?
Tek bir diyetetik teknikeri/teknisyeni çalıştırabilirsin. Sayı 1’den fazla olamaz.
Psikologlar için özel olarak psikolog yardımcısı belirtilmiş, diyetisyenler için sadece kendi alanına uygun teknik personel çalıştırılabilir.
Ayrıca sekreter ya da destek personeli çalıştırılabilir, fakat bunlar sağlık hizmetinde görev alamaz.
Çalışan personel değişikliği (işten çıkış gibi durumlar) 10 iş günü içinde müdürlüğe bildirilmeli.
5. Hasta Kabulü ve Kayıt Düzeni
Merkeze gelen her hasta için kayıt tutulmalı ve hekim tanısı + reçete veya tedavi planı olmalı. Diyetisyenler kendi başına tedavi planı oluşturamaz.
Uygulama süreci:
Hasta merkeze başvurur → kimlik doğrulaması → kayıt alınır.
Diyetisyen, hekim reçetesini ya da planı kontrol eder.
Gerekirse tedavi uygulanmaz (hastaya zarar verme riski varsa).
Hasta bilgilendirilir, yazılı rıza formu alınır.
Sadece reçetede belirtilen işlemler uygulanır.
Tüm işlemler kayıt altına alınır.
Bu kayıtlar hem elektronik ortamda, hem de gerektiğinde resmî evrak olarak saklanmak zorundadır. E-imzalı kayıtlar geçerlidir. KVKK’ya uygun şekilde işlenir.
6. Yapılması Yasak Olan Uygulamalar
Bu bölümde birçok diyetisyenin yanlışlıkla yapabileceği, ancak kesinlikle yasak olan durumlar sıralanıyor:
Neler yasak?
Aynı anda başka bir yerde çalışmak.
Reçetesiz ya da hekim tanısı olmadan hastaya hizmet sunmak.
Tıbbi teşhis koymak, kan tahlili istemek.
İlaç, tıbbi malzeme, gıda takviyesi satmak.
Yetki dışı tıbbi cihaz bulundurmak.
Danışmanlık, koçluk, eğitim vb. başlıklarla dolaylı sağlık hizmeti vermek.
Başka kuruluşlarla anlaşma yapıp hasta yönlendirmek.
Sağlık kuruluşlarını çağrıştıracak isimler kullanmak (örneğin: “Şehir Diyet Merkezi” gibi).
Bu yasakların ihlali, hem idari yaptırımlara hem de ruhsat iptaline kadar varabilecek sonuçlara yol açabilir.
7. Tanıtım ve Tabela Kuralları
Yönetmelik, tanıtım faaliyetlerini de belirli sınırlar içine alıyor. Çünkü sağlık hizmetinde reklam konusu oldukça hassas bir alan.
Tabela:
Dış tabela maksimum 4 m², giriş tabelası 40×60 cm olabilir.
Tabelada sadece kendi adın, meslek unvanın ve “Özel Sağlık Meslek Hizmet Birimi” ibaresi yer alabilir.
“Uzman Diyetisyen” yazabilmek için akademik uzmanlık şart.
Tabelada süslü font, aşırı renk kullanımı yasak. En fazla 2 renk kullanılabilir.
Tanıtım:
Sosyal medya dahil her türlü tanıtım, Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım Yönetmeliği’ne uygun olmalı.
Etik kurallar, tıbbi deontoloji ihlalleri, yanıltıcı bilgiler, karşılaştırmalı reklamlar yasak.
Kamu hastanelerini çağrıştıracak isim ya da görsel kullanımı yasak.
8. Denetimler ve Sorumluluk
Diyetisyen merkezleri yılda en az bir kez denetime tabi tutulur. Bu denetimlerde:
Hasta kayıtları,
Tıbbi cihazlar,
Ruhsat belgeleri,
Fiziki koşullar,
Personel durumu incelenir.
Ciddi bir eksiklik ya da hasta sağlığını riske atan durum varsa Bakanlık kararıyla merkezin faaliyeti durdurulabilir.
Denetim esnasında evrak ve kayıtları sunmak, denetim ekibine gerekli bilgileri vermek zorunludur.
9. Geçici Hükümler ve Uyum Süreci
Bu yönetmelikten önce açılmış olan sağlık kabinleri ve iş yerlerine bir geçiş süreci tanındı.
31 Aralık 2025’e kadar yönetmeliğe uyum sağlamaları ve ruhsat almaları zorunlu.
Fiziki koşullarda eski mevzuata göre açılmış olanlara tolerans gösteriliyor.
Ancak diğer tüm konular (hasta kaydı, tanıtım, yetki sınırları, vs.) bu yönetmelik kapsamında uygulanacak.
